Ουκ ολίγες φορές, η τέλεση μιας αξιόποινης πράξης συνδέεται με περισσότερες από μία έννομες τάξεις, ιδίως όταν παρουσιάζονται στοιχεία αλλοδαπότητας, με απόρροια να προκύπτουν ζητήματα αρμοδιότητας και εφαρμογής διαφορετικών νομικών συστημάτων.
Ειδικότερα, όταν δύο ή περισσότερα κράτη είναι εξίσου αρμόδια να επιληφθούν μια ιδιωτική διαφορά, τότε γίνεται λόγος για συντρέχουσα διεθνή δικαιοδοσία των δικαστηρίων. Σε αντίστοιχες περιπτώσεις, ο αδικηθείς έχει την ευχέρεια επιλογής ανάμεσα στα περισσότερα αρμόδια δικαστήρια. Δέον να ειπωθεί ότι, τα δικαστήρια κάθε κράτους θέτουν σε εφαρμογή τους δικούς τους εθνικούς κανόνες δικαίου (lex fori), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το εσωτερικό δίκαιο του ενός κράτους αποκλείει ή υπερισχύει της εσωτερικής έννομης τάξης του άλλου.
Συγχρόνως, ο προσδιορισμός του τόπου πραγμάτωσης της αντικειμενικής υποστάσεως ενός αδικήματος, καθίσταται απολύτως αναγκαίος προκειμένου: (α) να καθοριστούν τα δικαστήρια του κράτους που θα εκδικάσουν την υπόθεση που εκκρεμεί και (β) να προσδιοριστεί το εφαρμοστέο δίκαιο, δηλαδή το δίκαιο που διέπει τη ρυθμιστέα διαφορά, το οποίο μπορεί να είναι είτε το εσωτερικό/εθνικό δίκαιο, είτε έτερο αλλοδαπό δίκαιο (εντός της Ε.Ε ή άλλης Τρίτης χώρας). Χωρίς τον ως άνω προσδιορισμό, δεν θα ήταν εφικτή η ορθή απονομή της Δικαιοσύνης.
Σύμφωνα δε με το άρθρο 16 του Π.Κ., «τόπος τέλεσης του εγκλήματος» θεωρείται τόσο ο τόπος όπου λαμβάνει χώρα η αξιόποινη συμπεριφορά, όσο και ο τόπος όπου επέρχεται το ζημιογόνο αποτέλεσμα. Εν προκειμένω, η παρούσα διάταξη υιοθετεί την «Αρχή της Ενότητας», σύμφωνα με την οποία το έγκλημα αντιμετωπίζεται ως ένα ενιαίο και αδιαίρετο γεγονός, καταλαμβάνοντας έτσι τη συνολική απαξία της πράξης, από την αρχή εκτέλεσης, έως την επέλευση του ποινικά κολάσιμου αποτελέσματος.
Επί παραδείγματι: αν ο Α αποστείλει από τη Γαλλία εξυβριστική επιστολή στον Β, η οποία περνάει δια του ταχυδρομείου στην Ελλάδα και ύστερα καταλήγει στην Κύπρο, ποιος θεωρείται ο τόπος τέλεσης της εξύβρισης;
Αναφορικά με το αδίκημα της εξύβρισης (κατ’άρθρον 361 Π.Κ.), πρέπει πρώτα να λεχθεί ότι αποτελεί ένα υπαλλακτικώς μικτό έγκλημα αποτελέσματος και θεωρείται τετελεσμένο μόνο όταν επέλθει -ως εξωτερική μεταβολή- η βλάβη της τιμής έτερου προσώπου. Αυτό σημαίνει πως δεν αρκεί η απλή εξωτερίκευση υβριστικών χαρακτηρισμών, χωρίς την περιέλευσή τους σε γνώση του παθόντος. Ως εκ τούτου, η εξυβριστική επιστολή που συνέταξε ο Α στη Γαλλία, πρέπει να φτάσει στα χέρια του Β στην Κύπρο, προκειμένου ο τελευταίος να λάβει γνώση του απρεπούς περιεχομένου της και να επέλθει η προσβολή του έννομου αγαθού της τιμής, ως επιζήμιο αποτέλεσμα.
Από τα ως άνω εκτιθέμενα, προκύπτει ότι τόπος τέλεσης της διαπραχθείσας εξύβρισης αποτελεί τόσο η Γαλλία (τόπος δράσης), όσο και η Κύπρος (τόπος επέλευσης του αποτελέσματος). Όλοι οι ενδιάμεσοι τόποι από τους οποίους διέρχεται η εξυβριστική επιστολή είναι νομικώς αδιάφοροι, εφόσον:
- πρόκειται για στιγμιαία διέλευση,
- η εξωτερίκευση της αξιόποινης συμπεριφοράς δεν συντελείται ούτε ολικά, ούτε εν μέρει, στους ενδιάμεσους προορισμούς και ομοίως
- το ζημιογόνο αποτέλεσμα δεν επέρχεται εντός των εδαφικών ορίων αυτών, αλλά στον τελικό προορισμό.
Επομένως, το γεγονός ότι η επιστολή διήλθε μέσω του ταχυδρομείου στην Ελλάδα και ύστερα κατέληξε στην Κύπρο, ουδεμία νομική επιρροή έχει. Εν αντιθέσει, η προσβολή του έννομου αγαθού της τιμής και της υπόληψης του Β, επέρχεται στην Κύπρο από τη στιγμή που ο παθών λαμβάνει γνώση του περιεχομένου της επιστολής. Τα ανωτέρω τυγχάνουν αναλογικής εφαρμογής και σε περιπτώσεις αποστολής απειλητικών, συκοφαντικών και υβριστικών μηνυμάτων μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email).
- «Τα τοπικά όρια ισχύος των ποινικών νόμων», ΜΑΡΙΑ Α. ΣΚΑΝΔΑΛΗ
- Μυλωνόπουλος, «Διεθνές Ποινικό Δίκαιο»